Çankırı Karatekin Üniversitesi (ÇAKÜ) eliyle başlatılan gece kuşu halkalama çalışmaları ile Türkiye’deki yarasaların göç güzergahı, abuhava değişikliğinin yarasalar üzerindeki etkisi, beslenme, üreme, yaşam döngülerinin takibi kabilinden veriler elde edilecek.
ÇAKÜ Eldivan Afiyet Hizmetleri Patika Yüksekokulu Belde Sağlığı Programı öncülüğünde, ÇAKÜ Karışık Hayatı Aplikasyon ve Araştırı Merkezi (YABAM) koordinasyonunda yarasalar üzerine daha aşkın vukuf edinebilmek için halkalama çalışması başlatıldı.
Çalışmaya, son teşrin ayında Köyceğiz Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi’ndeki Küçük Asya Sigala Ormanları’nda dirim alanı oluşturan bazı yarasaların halkalanmasıyla başlandı.
ÇAKÜ Karışık Hayatı Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç. Dr. Tarkan Yorulmaz, AA muhabirine, yarasaların, kutuplar dünya dünyanın herhangi bir durumunda yayılan çeşitler olmasına karşın haklarında çokça bir iki husus bildik canlılar olduğunu söyledi.
Yarasaların Türkiye’de memeli faunası süresince yer kalabalık ikinci grubu oluşturduğunu belirten Yorulmaz, “Zamanında yapılan çalışmalarda çıktı ne bölgede tünedikleri, ne garip çeşitliliğine cemaat oldukları kabilinden sistematik araştırmalara odaklanılmıştı. Akıbet dönemde ÇAKÜ merkezli çalışmalarla yarasaların ekolojik rolleri üzerine odaklanmaya çalışıyoruz. Bizler ÇAKÜ Karışık Hayatı Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin öğretim üyeleri ve araştırmacıları olarak yarasaların Türkiye’deki ekolojik rollerini, ekolojik davranışlarını ortaya koyacak kılavuz icraat yapıyoruz.” dedi.
Yarasa halkalaması Türkiye’bile ilk defa ÇAKÜ öncülüğünde yürütülüyor
Yarasalarla ilişik birçok araştırı yaptıklarını dile getiren Yorulmaz, şöyle devam etti:
“Yarasaların halkalanması başlığı, Türkiye’dahi ilk kez yine ÇAKÜ öncülüğünde yürütülen serbest şümullü bir mesai. Burada tığ yarasaların millî anlamda göç hareketliliğini anlamaya çalışıyoruz. Karşı çokça bir iki öz bildiğimiz yarasaların göçleriyle ilgili millî aynı ağ oluşturmaya çalışıyoruz esasen. Bu halkalamalarda elde edeceğimiz kafasız bildirimlerle tığ yarasaların ne ekolojik ve eko-coğrafik bölgeleri hangi dönemlerde yeğleme ettiğini, bunun altında yatan nedenlerini, iklimsel mi kumanya kaynaklı mı olduğu kabil yanıtları ortaya koyarak ihtimal serencam dönemde imdi konuşulan abuhava değişikliğinin yarasaların hareketliliği üzerindeki etkisini ayrıntılı vadede anlamamızı sağlayacak veriler elde etmiş olacağız. Bu halkalar üstünde Çankırı Karatekin Üniversitesinin kısaltması ÇAKÜ ve TR kodu ile bu arada bir numara serisi olacak. Bu halkalar ilerleyen dönemlerde elan fazla gece kuşu bireyine uygulanarak, tabiatıyla biz bunları artırarak Türkiye’nin ayrı ayrı yerlerinden bu bulguların düşüncesiz dönüşlerini almaya başlayacağız. Bunların ekolojik analizlerini akabinde mufassal vadeli adına ortaya koymuş olacağız.”
Ekolojik koşullarda uzun uzun yıllar farklı tehditleri bertaraf edebiliyor
Eldivan Keyif Hizmetleri Çığır Yüksekokulu Dr. Öğr. Üyesi Okan Ürker dahi yarasaları incelerken değişik disiplinleri bire bir araya getirdiklerini rapor etti.
Halkalama çalışmalarının teferruatlı vadede izleme çalışmaları olduğunu, yarasalar özelinde dünyada detaylı yıllardır yapılan benzeri ustalık olduğunu belirten Ürker, “Bu yılın başında Maşrık Afrika ülkelerinden Ruanda’birlikte 40 yıl önce halkalanmış ayrımsız yarasa bireyi ile birkaç hafta evvel üstelik Rusya’nın Sibirya bölgesinde 41 yıl ilk halkalanmış ayrımsız eksantrik yarasanın bulunduğu kaydedildi. Bu büyüklüğünde sıradan canlının 41 sene boyunca doğada yaşayabildiğini, ayrımlı alanları farklı şekillerde kullanabildiğini ve bu büyüklüğünde ekolojik koşullarda uzunca yıllar boyunca değişik tehditleri bile giderilmiş edebildiğini görüyoruz.” diye niteleyerek konuştu.
Türkiye’birlikte halkalama çalışmalarının bu yıl başladığını, geçmiş kendisine Köyceğiz Dalyan Özel Çevre Himaye Bölgesi’ndeki Anadolu Sigala Ormanları’nda 6 bireyin halkalandığını aktaran Ürker, yaklaşık 5 sene geçmiş Bursa Uludağ’üstelik, Çanakkale’da, Yozgat Çamlığı Milli Parkı’nda, Ankara Kızılcahamam Soğuksu Milli Parkı’nda yerleştirilen gece kuşu yuvaları üzerinde bu çalışmaları yaptıklarını, teferruatlı yıllar devam etmesi planlanan çalışmaları, yetiştirdikleri öğrencilerin sürdüreceğini dile getirdi.
İlk etapta 1500 gece kuşu halkalanacak
ÇAKÜ’nün yarasalar özelinde detaylı vadeli etkisi olabilecek benzeri çalışmaya mum tuttuğunu tabir fail Ürker, şunları kaydetti:
“Türkiye’üstelik 39 gece kuşu türümüz var. Bunlardan yalnızca biri ürün ile sönümsüz ve vücudunun iriliğinden etraf halkalama yapılmayan benzeri yarasa türü olduğundan ülkemizde geriye mütezayit 38 türü halkalayabileceğiz. Tığ birlikte 38 zümre odağında ayrımlı habitatlarda, uyumlu adına izlediğimiz sahalarda elan mukaddema yerleştirdiğimiz yarasa kutularında tüneyen bireylere ve kolonilere ya birlikte uyumlu takip ettiğimiz mağaralardaki kolonilere ilk etapta elimizde kâin 1500 halkayı 1-2 sene içerisinde takmış olmayı planlıyoruz. Devamında elde edilen verilerin analizine göre, halkalama programımızı uzun yıllar süresince devam ettireceğiz.”
