İklim değişikliğinin Marmara Denizi’ne etkileri şamandıralarla izlem ediliyor

Ortadoğu Maharet Üniversitesi (ODTÜ) Bahir Bilimleri Enstitüsünden olgun insanlarının, büyük kısmını yerli imkanlarla ürettiği ve Marmara Denizi’nin 4 ayrı noktasına konumlandırdığı şamandıralar, abuhava değişikliğinin denize etkilerinin enstantane izlem edilmesini sağlıyor.

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Doktor Akademisyen Devrim Tezcan ve ekibi, 2021’üstelik başladıkları projeyle ithal teknolojilere almaşık, elan akıllıca maliyetle iri oranda evcil yüzer top teknolojisi geliştirdi. Şamandıralardan, bahir yüzeyi ve 30 metre derinliğe kadar gelişigüzel metrede ısınma, kirlilik, tuzluluk verileri elde ediliyor ve bu veriler Mersin’bile bulunan enstitüdeki laboratuvara iletiliyor.

İlk kendisine sabık ekim ayında Marmara Denizi’nin kuzeyindeki Marmara Ereğlisi ile güneyindeki Gemlik Körfezi’ne ve Marmara Adası ile Heybeliada yakınlarına yerleştirilen şamandıraların ilerleyici dönemde Kınalıada ve Mersin’e üstelik kurulması planlanıyor.

Çalışmaları karşı AA muhabirine bilgi veren Tezcan, geliştirdikleri şamandıraların altyapısını, Bahir Ekosistem ve İklim Araştırmaları (DEKOSİM) projesi kapsamında kurduklarını söyledi.

Tezcan, “2021 yılında yaşadığımız müsilaj olayı bizi bu cihazları kullanmaya yönlendirdi. Şamandıra sistemleri genelde tekmil dünyada makbul sistemler fakat maliyetleri çok efdal. İlk maliyetlerinin yanı sıra, temdit maliyetleri bile az çok faziletkâr cihazlar. Biz ‘Daha düşük muteber, kişi emeğimize raci sistemler geliştirebilir miyiz?’ diyerek aynı araştırmaya girdik. Bu kapsamda açılan TÜBİTAK 1001 çağrısına proje sunduk ve akseptans edildi.” bilgisini verdi.

“Er ihtar sistemine dönüşecek”

Su kolonundaki oşinografik parametrelerin daim izleme edilmesi üzere Marmara Denizi’nde 4 noktaya şamandıralar kurduklarını tamlayan Tezcan, şamandıraların ayrımsız noktadan ince sürekli takdir yaptıklarını ve bu sayede denizdeki değişimi çok iyi tıpkı şekilde izlem edebildiklerini kaydetti.

Şamandıralardan üs zamanlı sonuçlar alabildiklerini aktaran Tezcan “Bu, mümasil zamanda, bir erken uyartı sistemine dönecek. Akarsu kolonundaki pattadak tıpkısı istinas, müsilaj ayrımsız su yosunu patlamalarına defa açabildiğinden bu bizim üzere dolay uyartı gerçekte, şamandıraları bu kapsamda üstelik kullanacağız.” diye konuştu.

Türkiye’nin tekmil kıyılarında analog şamandıraların kurulmasının, hem abuhava değişikliğinin kıyılara etkilerinin hem birlikte akarsu kalitesi parametrelerinin izleme edilmesine apotr olacağını vurgulayan Tezcan, şamandıralara, müsilaja el açabilecek cemi parametreleri inceleyebilecek sistemler bütünleşmiş gitmek ve bunları denize çok aşkın girdinin olduğu, özellikle nehir ağzı olan bölgelerde kaplamak istediklerini dile getirdi.

Tezcan, şamandıraların say prensipleri karşı şunları söyledi:

“Bu herkes içerisinde tıpkı kumanda panelimiz var. Bu, üzerinde sınırlı olduğu cihazlardan aldığı verileri çevirge eliyle mahiyet zamanlı yerine Mersin’deki sunucularımıza gönderiyor. Bu sayede aslında tığ açıktan cihazın ölçümleme aralığına, kalibrasyon süresine müdahale edebiliyoruz. Şamandıraların bildirme üzerinde kâin hava bilgisi sensörüyle rüzgarın hızını, yönünü, albeni sıcaklığını ve gelgel basıncını ölçebiliyoruz. Yüzey sıcaklığını, tuzluluğunu daha zaten iletkenliğini, çözgün oksijeni, çerağ geçirgenliğini ve pH’ı ölçen benzeri sistemimiz var. Bu okunabilen kendisine yüzeyden olgun alıyor. Bir zamanda şamandıranın üstünde 30 metre derinliğe büyüklüğünde uzanan aynı termistör kablomuz var. Bunda rastgele metrede tıpkı alev sensörümüz var. Marmara iki tabakalı tıpkı tümce, üstteki Karadeniz suları var, aşağıda ise Akdeniz suları var. Biz iki kadar arasındaki geçişi yakalamayı hedefliyoruz bu ısı kablosuyla. arada bir bu ikisi arasındaki intikal, yüzeye akıllıcasına yaklaşıyor, bazen aşağıya iniyor yahut keskinleşiyor. Bunların hepsini, yargılama ölçüm aldığımız üzere kemiksiz benzeri şekilde görebiliyoruz.”

Tezcan, sistemin çalışabilmesi üzere şamandıranın telefon çeken bire bir yerde müesses olması gerektiğini, henüz açığa bina etmek amacıyla uydu sistemlerine ihtiyaç olacağını ancak bu durumda maliyetin artacağını bildirdi.

“3 aylık bili elde ettik”

Isıdam sabık şita mevsiminin Marmara Denizi’ndeki etkilerini anında görmenin mümkün olmadığına değinen Tezcan, şöyle devam etti:

“Şu anda 3 mahiye bilgelik elde etmiş durumdayız, bu verilerde soğumayı hızla hemencecik gördük ama kış koşulları kapsamına, önceki sıcaklıklara henüz ulaşamadık, bu tıpkısı esas. Lokasyonlara baktığımızda şamandıralar Marmara Denizi’nin 4 ayrı köşesindeler, bunlar 4 ayrı sistemi simgeliyor. Marmara Adası İlhanköy açıklarındaki şamandıramız Akdeniz’den gelen yunak suyun etkisinde amma Heybeliada’dahi ondan haddinden fazla daha çabuk tıpkı şekilde akarsu kolonunda soğuma gördük, fevkani akarsu kolonunda ise 14-15 dereceleri görmeye başladık. Sıcaklığın 14-15 derecelerden biraz henüz düşmesini bekliyoruz, bu biraz gecikmiş benzer ama kısa sürekli şule artışları Marmara Denizi ısınıyor buyurmak değil, bunu çokça elan tafsilatlı süreli verilerle izlememiz gerekiyor.”

Sıcaklıkların sezon normallerinin 1-2 evre üstünde olduğunu fakat birkaç kamer içinde sezon normallerini yakalamasını beklediklerini ifade fail Tezcan, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Bu seri tamamlandıktan bilahare aslında ısınmanın cevabını, bu yılla kıyasen, ati sene verebileceğiz. Tığ bu şamandıraları daim adına Marmara Denizi’nde idame ettirmek istiyoruz çünkü marifet değme husus, bilginin temeli. Bu şamandıraların düşük kıymettar olmasının genişlik kebir nedeni; gövdesi, yüzücü kısmı, elektronik bileşenleri başta kalkışmak amacıyla gelişigüzel şeyiyle bu enstitüdeki kapasitemiz eliyle gerçekleştirilmiş olması. Bu konuda çalışanlarımız, hocalarımız haddinden fazla bindi verdiler. Bundan ahir hedefimiz daha kendimizin geliştiremediği sensörleri imar etmek ya de bu sensörleri Türkiye’birlikte geliştiren eksantrik kurumlarla işbirliğine gitmek ve bu düşük altın sistemleri kül Türkiye’birlikte yaygınlaştırmak.”

Share: