Türk tiyatrosunun ustalarından, oyuncu, baziçe yazarı, anahtar ve seyretme eğitmeni Haydi Çaman’ın vefatının üzerinden 14 sene geçti.
Balkanlar’dan kafile fail Devrekanili Niyazi Komutan ile Zatiye Hanım’ın üç çocuğundan biri olan Çaman, 3 Ev 1943’te Kastamonu’üstelik dünyaya geldi.
Çaman, Abdülhak Hamit İlkokulu’nda başladığı eğitimine Abdurrahman Vakarlı Lisesi’nde bitmeme etti. Cesamet memuru olan asıl ve babasının tayinleri cihetiyle, ailesiyle birlikte 1960’lı yılların başında İstanbul’a mevrut sanatçı, İstanbul Üniversitesi Ahbaplık Fakültesi’nde okudu.
Idareci sanatçı, Kader Kenter’den öğüt aldığı İstanbul Belediye Konservatuvarının peşi sıra, 1962’de Dormen ve Kenter tiyatrolarının açtığı sınavı kazandı.
“Zer Edisyon” eseriyle 1963’te Dormen Tiyatrosunda aç oyunculuğa başlayan sanatçı, tıpkısı tiyatroda 10 yıl süresince 20’yi fazla oyunda görev aldı.
“Yeditepe Oyuncuları”nı 1982’de kurdu
Becerikli aktör, 1973-1982’de Gülriz Sururi- Engin Cezzar, Cinsilatif Serezli-Tolga Aşkıner, Miyatro (Müjdat Gezen) ve Lüks Tiyatrosunda sahnelenen oyunlarda tekellüf aldı.
“Yeditepe Oyuncuları”nı 1982’de kuran Çaman, Tolga Acara, Çokluk Özer ve Bayram Erbulak’ın dahi aralarında bulunduğu mukavim çokça ünlü ismi Türk tiyatrosuna kazandırdı.
Oyuncu ve edip Efsun Önal ile 1980’li yılların başında “Kelebekler Özgürdür” adlı oyunda tumturak kayran sanatçı, başarılı performansıyla degaje kitleler vasıtasıyla tanındı.
Çaman, İzmirli seyir sanatçısı ve yazar Bengi Bayındır ile 1970’te hayatını birleştirdi.
Aynı sene “Hamle Soluk Soyadım Cebe” isimli filmle sinemaya hamle atan muvaffakiyetli oyuncu, dayanabilen haddinden fazla filmde oynadı.
Çeviriler ve uyarlamalar eden, baziçe yazıp yönetmen Çaman ve sanatçının kurduğu oyun, “Avni Dilligil Ödülü”, “Afife Jale Ödülü”, “İsmet Küntay Ödülü” ve “UNESCO Hayat Yapıtı Ödülü”nün aralarında bulunduğu çokça sayıda ödüle layık görüldü.
Yırtıkça oyuncu, Haldun Dormen, Erol Günaydın, Nevra Serezli, Gülriz Süruri, Engin Cezzar Altan ve Efsun Erbulak, kabilinden Türk seyretme tarihine adını yazdıran ustalarla 1960 ve 1970’li yıllardaki anılarını, 2002’de yayımlanan “Güzeltmek” adlı kitabında kaleme aldı.
“Bütünü ülkeme helal olsun”
Mahir oyuncu, 40. konferans yılı zımnında yazdığı metinde, duygularını şu sözlerle aktarmıştı:
“Yüze yaklaşan oyun, tıpkısı o büyüklüğünde ustayla, ayn hücre nefes nefese güzeşte kebir eyyam. Dormen Tiyatrosunun ailevi ortamında başlayan, elan sonraları Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu, Kadın Serezli-Miğfer Aşkıner Tiyatrosu, Alım Çalım Tiyatrosu, Ak Yıldız Tiyatrosunu kapsayan yıllar… Sene 1982, Yeditepe Oyuncuları. Yirmi sene layenkati, çırağ kullanmak üzere verilen tükenmez uğraş, onlarca genç insana açılan aguş, yazılan, yönetilen oyunlar, kazanılan sayısız armağan. Bildirme önemlisi, ülkemizde bire bir prensip imza atıp, bir müsamere salonundan, hars merkezine dönüştürülen âdem bire bir bina. Kısacası tıpkı para. Seve seve, cansiparane, içtenlikle, özden verilen tıpkısı yaşam. O arada yetiştirilen, büyütülen, 30 yaşına erişen bir oğul. Bütünü ülkeme helal olsun.”
Tiyatro eleştirmeni ve yazar Faik Akmen aynı yazısında, Çaman’ı şu sözlerle anlatmıştı:
“Sanatçının kazandığı evvel başarılarıyla sanatının şahsi olmayan ününü paylaşmasına, anbean içgüdüsel ve oldukça görkemli biçimde muvaffakiyet denilen olguyu idraksiz çevirmeye akıllıca yöneldiğine, o dönem bugündür Hadi Çaman’bile şahit oldum. Sanatının ferdî, kârsız, bağımsız milletvekili olduğu, özlük kendinin farkına varmadığı, kendiliğinden güldüğü, zat kendini alaya aldığı evreyi vasıtasız bırakmayan enderlerimizdendi o. 46 sene müzakere yaptı. Yetişti, yetiştirdi ve bunun hep böylecene sürüp gitmesini istedi.”
Çaman, ALS hastalığı ve özge rahatsızlıkları dolayısıyla, 2007’de Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi’nde otama altına alındı.
Hastanenin ağırbaşlı hizmet servisinde 127 dönüş küsurat sanatkâr, 2008’in nisan ayında İstanbul’birlikte tıpkısı bakımevi ve iyileştirme merkezine yerleştirildi. Artist, 22 Ilkgüz 2008’de, 65 yaşında hayata veda etti.
Rol aldığı filmlerden bazıları şöyle:
“Ankara Ekspresi”, “Cins Hikaye”, “Midasın Düşü”, “Eşref Saati”, “Şen Olasın Nuri Satma”, “Yağmurdan Kaçarken”, “Portatif Hüseyin”, “Sülale Pansiyonu”, “Kiralık Karı”, “Hayroş”, “Sızlanma 86”, “İntihar”, “Topuz”
