Halas Savaşı, Başkumandan Gazi Mustafa Eksiksizlik Rabıtalı’nın 26 Ağustos 1922’üstelik sabaha alın verdiği emirle başlattığı Nazik Hücum ve 30 Ağustos’taki “Başkumandanlık Meydan Savaşı” zaferiyle sonuçlandı.

Başkomutan Mustafa Eksiksizlik Rabıtalı, Türk ordusunun Kurtuluş Savaşı’nda kazandığı sunu kebir zaferin arifesinde, 30 Ağustos sabahında Zafertepe Çalköy’bile birliklere tecavüz emrini verdi. Onun şahsen yönettiği Dumlupınar’daki düzlük muharebesinde alp Mehmetçik, Yunan birliklerini Allıören, Keçiler, Kızıltaş Deresi yolunun iki beraberinde tamamen sarıp imha etti.

Iri Saldırı ve Başkumandanlık Meydan Savaşı 30 Ağustos’ta zaferle noktalandı.

Mustafa Kemal Vakarlı, yengi sonrası 1 Eylül’de Dumlupınar’da, Garp Cephesi’ndeki kül subay ve erlere okunmak amacıyla yayımladığı bildiride, “Bütün arkadaşlarımın, Rum’da elan ayrıksı meydan muharebeleri dahi verileceğini göz önünde bulundurarak ilerlemesini ve herkesin akıl gücünü ve yurtseverliğinin kaynaklarını kullanarak, yarışmayı hep gücüyle sürdürmesini rica ederim. Ordular, önce hedefiniz Akdeniz’dir, ati!” emrini verdi.

Sığınmacı dramı bir fotoğrafla dünyayı sarstı

Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları haiz şişme bot, Akyarlar Mahallesi ve Aspat açıklarında battı. 8’i bala 12 kişinin hayatını kaybettiği görüngü sonrası ortaya çıkan tabela Türkiye ve dünya kamuoyunda aksiseda uyandırdı.

Doğan Veri Ajansı muhabiri Nilüfer Çıpa’in çektiği, boğularak hayatını kaybeden ayrıntılar ortada bulunan 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedine ait ışık, dünyanın mülteci krizine bakışını değiştirdi. Hayatını kaybedenler beyninde, minik Aylan’ın 3 yaşındaki ağabeyi Galip Kurdi ile annesi Zahidin Kurdi dahi bulunuyordu.

Faciadan kurtulan ata Abdullah Kurdi, “Hep dünyanın bizi görmesini istiyorum. Bütün dünyanın gözlerinin bizim üzerimizde olmasını istiyorum. Biz ayrımsız nâr yaşamış olabiliriz ama bizden ahir insanların tıpkı felaketi yaşamasını istemiyorum.” ifadelerini kullandı.

Abdullah Kurdi, kızı, oğlu ve eşini Suriye’nin Göz halk Arap (Kobani) kentinde toprağa verdi.

Olayın arkası sıra başlatılan anket kapsamında adliyeye gönderme edilen 3 şüpheli, “göçmen kaçakçılığı tahsis etmek” ve “bilinçli taksirle ölüme sebebiyet isnat etmek” suçlarından tutuklandı.

Suriyeli göçmenlerin dramının simgesi oldu

Cansız bedeni sahile vuran 2 yaşındaki Aylan, uluslararası kamuoyunda Suriyeli göçmenlerin yaşadığı dramın simgesi oldu.

Başta Avrupa atılmak amacıyla MEMLUK ve Orta Şark’dan çokça sayıda çıkışlı, görüntülerin arsıulusal basında serbest düzlük bulması üstüne konuyla ilgili değerlendirmelerde bulundu.

İspanya, Fransa, İtalya başbakanları, muhacir sorununun çözümüne yönelik arsıulusal alanda girişim atılması çağrısı yaptı.

Fransa’da iktidarın yanı sıra ana muhalefetteki Cumhuriyetçiler Partisinin makro isimleri, Suriyeli çocuğun fotoğrafından koyu tartı duyduklarını dile getirdi.

Belli çivi öbür olaylar

29 Ağustos

1521- Türk orduları Belgrad’ı fethetti.

1526- Kanuncu Padişah Süleyman komutasındaki Osmanlı orduları, Mohaç Saha Savaşı’nı kazandı.

1855- Osmanlı’da ilk makara görüşmesi yapıldı. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla geçmiş lif Şumnu’dan İstanbul’a gönderildi. Katliam Savaşı’ndan vukuf veren telgrafta, “Bağlaşık askerleri Sivastopol’a girmişlerdir.” yazılıydı. Türk birlikleri da müttefikler arasındaydı.

1924- Almanya, cidal tazminatının ödenmesine ilişik, müttefiklerce hazırlanan Dawes Planı’nı onayladı.

1929- Graff Zeppelin hava gemisi, 21 periyot süren dünya turunu tamamlayarak Lakehurst’a döndü.

1933- Nazilerin tutukladığı Yahudiler, cem kamplarına gönderilmeye başlandı.

1936- İstanbul’da, tarihi yarımadayı Beyoğlu yakasına bağlayan Atatürk Köprüsü’nün temeli atıldı.

1938- Nazım Bilgi, Harp Okulu ve Donanma davalarından mecmu 28 yıl 4 kamer hapse mahkum edildi.

1945- Sultan II. Abdülhamid’in 400 milyon dolarlık bırakıt davasını varisleri kazandı.

1947- BENDE’li bilim adamları, çekirdeksel bati için plütonyumu parçalamayı başardı.

1955- Kıbrıs Konferansı Londra’da toplandı.

1964- Ankara, İstanbul ve İzmir’bile Kıbrıs üzerine iri yürüyüşler ve mitingler düzenlendi.

1982- İsveçli beyaz perde oyuncusu Ingrid Bergman öldü.

1986- Üçüncü Cumhur Reisi Oran Bayar’ın cenazesi, doğum yeri Umurbey’da törenle toprağa verildi.

1988- Ünlü ressam Eren Eyüboğlu, 76 yaşında hayatını kaybetti.

2005- Katrina kasırgası ABD’nin güneyini vurdu, 1200 gönül öldü.

2010- Endonezya’nın Sumatra Adası’ndaki Mount Sinanbug Yanardağı, 400 sene aradan sonra faaliyete geçti.

30 Ağustos

M.Ö. 30- Bozuk Mısır’da Ece Kleopatra intihar etti.

1908- Hicaz demir hat açıldı.

1922- Balaban Saldırı zaferle sonuçlandı.

1924- Gazi Mustafa Kemal Vakur, Başkumandanlık Meydan Savaşı’nın ikinci yıl dönümünde, Dumlupınar’da Bilinmeyen Er Anıtı’nın temelini attı.

1924- Türkiye İş Bankası, önceki işlemini yaparak faaliyetlerine başladı. Bankanın yapı sermayesi 1 milyon liraydı.

1930- Ankara-Sivas demir yolu hattı ve Sivas İstasyonu, Başvekil İsmet Vakarlı’nın konuşmasıyla hizmete açıldı.

1937- Van Gölü’nde geçmiş vapur seferi yapıldı.

1937- Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen’e, 1935’te girdiği Eskişehir Hava Mektebi’nde “uçman diploması” verildi.

1952- Erzurum’da Aziziye Anıtı açıldı.

1974- BM Güvenlik Konseyi, Kıbrıs’taki çatışmalar yüzünden evlerini metrukiyet edenlerin güven içre ferasetsiz dönmelerine cevaz verilmesini öngören Fransa, İngiltere, Avusturya ortak karar tasarısını fikir birliğiyle kabul etti.

1977- Orgeneral Kenan Dünya, Yağız Kuvvetleri Komutanlığına atandı.

2000- Temsil sanatçısı Gürdal Kele, otama gördüğü İzmir SSK Bozyaka Hastanesi’nde güç veda etti.

2011- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 30 Ağustos Galebe Bayramı ve Türk Silahlı Kuvvetleri Haset nedeniyle Genelkurmay Karargahında düzenlenen törende “Serdar” sıfatıyla kutlamaları kabul eden önce Cumhurbaşkanı oldu.

2013 – 30 Ağustos Galebe Bayramı Resepsiyonu’na ilk defa Reisicumhur Abdullah Gül aile sahipliği yaptı. Köşk’teki resepsiyona ihtilaf liderleri Kemal Kılıçdaroğlu ve Celal Bahçeli katılmadı.

2015- Cumhur Reisi Recep Tayyip Erdoğan, 30 Ağustos Galibiyet Bayramı nedeniyle “Başkomutan” sıfatıyla ilk kez Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde resepsiyon verdi.

2021- BENDE Forma Kuvvetler Komutanı Orgeneral Kenneth McKenzie, KUL güçlerinin Afganistan’dan istifa sürecinin tamamlandığını açıkladı.

31 Ağustos

869- İslam bilgini Buhari yaşamını yitirdi.

1867- Fransız saz şairi Charles Baudelaire öldü.

1876- V. Garaz tahttan indirildi, adına kardeşi II. Abdülhamit halife oldu.

1890- Brüksel Umumi Senedi ile köle ticareti yasaklandı.

1928- Bertolt Brecht’in “Üç Kuruşluk Opera” adlı oyununun ilk gösterimi Berlin’da yapıldı.

1930- Vilayet ve şehremanetinin birleştirilmesine değişmeyen verildi. Valiler, benzeri zamanda belediye reisi oldu.

1970- İzmir’da Akdeniz Olimpiyatları’nın yapılacağı Halkapınar Spor Tesisleri, inşaat sırasında yandı.

1988- Sarp Eksen Kapısı açıldı.

1988- Irak’ın kuzeyinden kaçan Iraklılar, Türk sınırlarından geçmeye başladı.

1997- Galler Prensi ve İngiliz Veliahdı Prens Charles’ın bozuk eşi Prenses Diana, sevgilisi Dodi el Fayed ile şoförü Paris’te geçirdikleri trafik kazasında öldü.

2005- Irak’ın başkenti Bağdat’ta tıpkısı güreşçi köprüsü üzerinde sâdır izdiham zımnında çoğu Şii hacı adayı bin güç hayatını kaybetti.

2015- Kazakistan’ın başkenti Ziyalı Hükümdar (Astana) sağlıklı Kumay Kazı Bilimi Kompleksi’nde yapılan kazılarda Türk tarihine ilgili 2 bin yıllık bakaya ahit ışığına çıkarıldı.

2016- KÖLE ile Küba arasında 1961’da kesilen tarifeli ticari uçuşlar, iki ülkenin ilişkileri normalleştirme kararının ardından baştan başladı.

2017- Irak Başbakanı Haydar ahali İbadi, Türkmenlerin yaşadığı Telafer ilçesinin yıldırı örgütü DEAŞ’tan tamamen kurtarıldığını duyurdu.

2018- Danıştay 2. Daire Üyesi Mustafa Yücel Özbilgin’in yaşamını yitirdiği, 4 kişinin yaralandığı 17 Mayıs 2006’da düzenlenen silahlı saldırıya ilgili fail Alparslan Aslan, “ağırlaştırılmış müebbet” ile 72 sene hapis cezasına çarptırıldı.

2021- Kel Hasan Efendi’den bugüne mevrut Ortaoyuncuları Kavuğu’nu Münir Özkul’dan devralan Türk tiyatrosunun önemli isimlerinden Ferhan Şensoy, 70 yaşında İstanbul’da hayatını kaybetti.

1 Eylül

1481- Galatasaray Lisesi, cesamet adamı yetiştirilmesi üzere Odalık II. Bayezid marifetiyle kuruldu. Okulda 1868’birlikte Frenkçe eğitime geçildi.

1715- Beş yaşında tahta güzeşte, 72 sene Fransa’yı yönetmen, Fransızların “Zaman Kralı” XIV. Louis öldü.

1920- Fransızlar, başkenti Beyrut olan Lübnan devletini kurdu.

1922- Mustafa Eksiksizlik Ağırbaşlı, Başkumandanlık Düzlük Savaşı’nın kazanılması üzerine emrini verdi: “Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!”

1923- Japonya’nın Tokyo ve Yokohama kentlerinde meydana mevrut depremde 300 bin hayat öldü.

1924- Ankara Büyüklük Konservatuvarının temelini oluşturan “Müzik Muallim Mektebi” Ankara’da açıldı.

1925- Bir Numara Tababet Kongresi Ankara’da toplandı.

1925- Mustafa Kemal Paşa’yı Kastamonu dönüşünde Ankara’da karşılayanların ellerinde şapkaları vardı.

1929- Arabi ve Farsça dersleri okullardan kaldırıldı.

1933- Denizyolları İşletmeleri büyüklük tekeline alındı.

1939- Almanya’nın Polonya’ya saldırması konusunda II. Acun Savaşı başladı. Milyonlarca kişinin öldüğü savaşın başlamasının 50. yılında “Dünya Barış Günü” zar edildi.

1947- Amerikan Yardım Antlaşması imzalandı.

1949- İstanbul Radyosu deneme yayınına başladı.

1951- Ordinaryüs Prof. Dr. Mazhar Osman Usman, 67 yaşında İstanbul’da öldü.

1967- Türkiye’deki Kıbrıslı mücahitler ve öğrenciler, hükümeti protesto etti. İçişleri Bakanı Faruk Sükan, protestocuların sınır ötesi edilebileceğini açıkladı.

1969- Muammer Kaddafi, Libya’da askeri darbeyle Kral İdris’i devirdi.

1974- Magosa’ya kapalı Muratağa ve Sandallar köylerinden 88 Türk’ün öldürülüp yakılarak çukura gömüldükleri anlaşıldı.

1976- Yüzücü Erdal Acet, Manş Denizi’ni 9 saat 2 dakikada geçerek acun rekoru kırdı.

1982- İlk ve ortaöğretimde ilmek dersi mecburi kılındı.

1985- Kuşadası Davutlar yöresinde çıkan orman yangınında bir orman bekçisi ile 14 asker martir oldu.

1998- Türk sinemasına 46 yıl hizmet veren direktör Osman F. Seden vefat etti.

2003- Denizli Valisi Recep Yazıcıoğlu, Ankara’ya 30 kilometre uzaklıkta trafik kazası geçirdi. Yazıcıoğlu 8 Eylül’bile yaşamını yitirdi.

2007- İngiliz ordusunun 1930’lu yıllarda yüzlerce Hindu çeri üzerinde hardal gazının etkilerini araştıran deneyler yaptığı ortaya çıktı.

2013- Küçük Asya Ajansı, Kürtçe veri yayımına başladı. AA, sonunda im dilini altıya çıkarmış oldu.

2016- HSYK Genel Oturmuş, FETÖ soruşturması kapsamında geçici yerine görevden uzaklaştırılan 543 bilge ve savcıyı meslekten ihraç etti.

2 Eylül

1633- İstanbul Cibali’birlikte sâdır büyük yangında 20 binden aşkın çatı birlik oldu. Katip Çelebi’ye bakarak kentin beşte biri yandı.

1651- Mahpeyker Kösem Odalık, boğdurularak öldürüldü.

1898- Makineli Tüfek tıpkı savaşta ilk defa kullanıldı.

1900- Almanya ile MEMLUK beyninde tel kullanımı başladı.

1922- Kurtuluş Savaşı’nda, Yunan Orduları Başkomutanı General Trikopis tutsak edildi.

1925- Hapishane ve zaviyelerin kapatılmasına ve memurların şapka giymesine değişmeyen verildi.

1929- Cumhuriyet Altını gazetesinin düzenlediği ilk güzellik yarışmasında Feriha Tevfik Eş, Türkiye güzeli seçildi. Feriha Tevfik, beyaz perde ve seyir oyuncusu oldu.

1930- Mustafa Eksiksizlik Kâmil, Sadri Maksudi (Arsal) Mir’in “Türk Dili İçin” adlı kitabına şunları yazdı: “Ülkesini, erdemli istiklalini korumasını alim Türk milleti, dilini bile ecnebi dillerin boyunduruğundan kurtarmalıdır.”

1938- Hatay Devletinin kuruluşu ilan edildi. Hatay Ulus Meclisi önce toplantısını yaptı ve Tayfur Sökmen’i cumhurbaşkanı seçti.

1945- Japonya Başbakanı Suziki, Tokyo Körfezi’ndeki Missouri Zırhlısı’nda Japonya’nın yönetiminin General Mac Arthur’a devrini öngören anlaşmayı imzaladı. BENDE Başkanı Truman zaferi zar etti ve İkinci Acun Savaşı sona erdi.

1954- Ho Chi Minh, kullanılmamış kurulan Şimal Vietnam Cumhuriyeti’nin başkanlığına seçildi.

1968- İran’daki depremde 11 bin hayat öldü.

1968- Gazeteciliği çığır edinmiş önceki kadın yazarlardan Sabiha Sertel, 73 yaşında Bakü’bile mevt etti.

1974- Türkiye Ilmî ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Bilgelik Ödülleri verildi. Cahit Arf ve Orhan İçen matematik, Erdal İnönü hikmet, Kazım Türker tıp dalında hediye aldı.

1985- Kaş Limanı açıklarında 3 bin 400 sene geçmiş batan, fil cerrar eşya ve bakır, küfür parçalarıyla iki canlı gemi enkazı bulundu.

1994- Halterci Naim Süleymanoğlu’na Uluslararası Olimpiyat Komitesince, “Yüzyılın Sunma Hararetli Sporcusu Ödülü” verildi.

2001- İlk ihtisas naklini gerçekleştiren Cenup Afrikalı önsezi cerrahı Christian Barnard, Kıbrıs’ta öldü.

2011- BM Anket Komisyonu, Semavi Marmara saldırısıyla ilişkin hazırladığı 105 sayfalık raporunu Genel Sekreter Ban’a sundu. Raporda, İsrail ordusunun ekstrem ve izah edilemeyen okkalı kullandığı, yolculara kırıcı muamelede bulunduğu belirtildi. Bunun üstüne Türkiye, İsrail’le diplomatik ilişkilerini ikinci katip düzeyine indirdi, İsrail’le arasındaki askeri anlaşmaları askıya aldı.

2015- Muğla’nın Bodrum ilçesinden Yunanistan’ın İstanköy Adası’na kaçakları taşıyan şişme bot battı. Olayda, annesi ve kardeşiyle boğulan 2 yaşındaki Aylan Kurdi’nin kıyıya vuran cesedi, Doğan Haber Ajansı muhabiri Nilüfer Çipo yoluyla fotoğraflandı. Türkiye ve arsıulusal kamuoyunda aksiseda uyandıran foto, dünyanın sığınmacı krizine bakışını değiştirdi.

2016- Özbekistan Reisicumhur İslam Kerimov, 78 yaşında hayatını kaybetti. 27 yıldır Özbekistan’ı yöneten Kerimov, karın kanaması nedeniyle hastanede tedavi görüyordu.

2016- Rusya ile Türkiye arasındaki charter uçuşlarının yeniden başlamasının peşi sıra ilk uçak, Moskova’dan Antalya’ya indi.

2016- F klavyenin mucidi, Uluslararası Hikmet İşlem ve İletişim Federasyonu Türkiye Temsilciliği Fahri Başkanı Dr. İhsan Sıtkı Yener, 91 yaşında son etti.

3 Eylül

1683- Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlandı.

1783- İngiltere, Paris’te imzalanan anlaşmayla MEMLUK’nin bağımsızlığını tanıdı.

1869- İstanbul’da Atlı Tramvay, Konstantin Karopana marifetiyle çalıştırıldı.

1883- Moskof edip İvan Turgenyev, Paris doğru öldü.

1895- İlk istekli ayak topu maçı yapıldı. Latrobe, Jeanette’yi 12-0 yendi.

1908- Türkiye’deki geçmiş haftalık eğlendirme dergisi “Tip” yayımlanmaya başlandı.

1912- Deniz Kuvvetlerine yiyecek çıkarmak üzere dünyanın önceki konserve fabrikası İngiltere’de açıldı.

1933- Kayseri-Ulukışla hattının tamamlanmasıyla Karadeniz ile Akdeniz’i birbirine bağlayan demiryolu tamamlandı.

1939- Ankara Radyo gazetesinin evvel sayısı çıktı.

1939- Almanya’nın Polonya’yı işgalinden iki zaman bilahare İngiltere ve Fransa, Almanya’ya uğraş ilan etti.

1952- Balkı Dağı zirvesine Türk bayrağı dikildi.

1983- Nail Çakırhan, Ağabey Eğlek Mimarlık Ödülü’nü aldı.

1988- Çarkıt başbakanlardan Ferit Melen ahiret yolculuğu etti.

1999- İstanbul Radyosu’nun önceki spikerlerinden Tarık Gürcan, İstanbul’da 71 yaşında öldü.

2006- İstanbul Fatih’te İsmailağa Camisi’nin zahmetli imamı Saraka Ulvi Öztürk bıçaklanarak öldürüldü. Öztürk’ü bıçaklayan Mustafa Erdal, camide bulunanlar aracılığıyla linç edildi.

2008- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Ermenistan Cumhurbaşkanı Sarkisyan’ın Erivan’daki Türkiye-Ermenistan Dünya Kupası grup elemesi ayak topu karşılaşması amacıyla yaptığı daveti akseptans etti.

2013- 28 Küçük Ay süreci adına aşina döneme ilişik eski Erkânıharbiyeiumumiye 2. Başkanı Orgeneral Acar Bire Bir ve çarkıt YÖK Başkanı Kemal Gürüz’ün de aralarında bulunduğu 103 sanığın, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni zorla devirmeye, düşürmeye katılma” suçundan yargılanmasına başlandı.

4 Eylül

1063- Balaban Selçuklu Devleti’nin kurucusu Tuğrul Komutan öldü.

1682- İngiliz astronom Edmund Halley, henüz sonra zat adı sunulan kuyruklu yıldızı gördü.

1886- Apaçi yerlilerinin şefi Geronimo, ESIR birliklerine teslim oldu. Akıbet şişman Amerikalı-yerli savaşı sona erdi.

1919- Sivas Kongresi, Mustafa Eksiksizlik Vakarlı’nın konuşmasıyla açıldı.

1932- Acun Sulh Konferansı, Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplandı.

1935- İstanbul telefon şirketi, hükümet namına işletilmeye başlandı.

1936- İngiltere Kralı VIII. Edward, İstanbul’da Atatürk’ü ülfet etti.

1970- Şili’de sosyalist lider Salvador Allende başkan seçildi.

1970- Prof. Dr. Erdal İnönü, Orta Şark Maharet Üniversitesi Rektörü oldu.

1990- Gazeteci yazar Turan Dursun, İstanbul’da uğradığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi.

1996- Abdi İpekçi cinayetinin sanıklarından Ağızcıl Polat, İsviçre tarafından Türkiye’ye iade edildi. Polat, 16 Eylül’üstelik 17 sene aradan bilahare çıkarıldığı mahkemece tutuklandı.

2013- Yazar Yaşar Kemal’e, Ermenistan Ekin Bakanlığınca “Krikor Naregatsi” nişanı verildi.